BEl fıtığı tanı ve tedavi rehberi (Bel fıtığı ameliyatı, bel

 bel fıtığı ve siyatalji aynı mıdır? öncelikle siyataljiden bahsedelim halk arasında siyatik olarak bilinmekltedir. Siyatalji siyatik ve alji yani latinceden ağrı kelimesinin yanyana gelmesi ile oluşmuş bir kelimedir. Yani siyatik ağrısı denilmektedir. Siyatik siniri hatırlayalım Siyatik sinir L4-S3 sinir pleksuslarından oluşmuş geniş bir yapıdır. Pelvisi bacağın arkasından terk eder piriformis kasının altından hamstring kasların arasından ilerler. Uyluk arkasındaki kaslara ve deriye dal verir. Motor ve duyusal iletimi sağlar. Aşağıda tibial sinir ve yaygın peronela sinire dönüşmektedir. Bacak ve ayağın duyusunu alır kasları inerve eder 2-Şimdide siyataljinin ne olduğuna bakalım. Siyatalji çoğu insanın inandığın aksine tek başına bir hastalık değil siyatiği etkileyen hastalıların belirti ve bulgularıdır. Siyatik sinirin ve herhangi dallının etkilenip enflamasyon olmasıdır. Siyatik sinirin seyri boyunca herhangi bir yerde mekanik baskı altında olması buna neden olabilir. Elektrik çarpması şeklinde radiküler yani bacağın arkasına yayılan ağrıya neden olabilir. Buna duyusal rahatsızlıklar eklenebilir. Uyuşma , karıncalanma gibi. Motor değişik yaparak bacaklarda güçsüzlüğe neden olabilir. siyataljinin Hastalıkların neden olduğu bir belirti olduğunu söylemiştik. Bel fıtığı en çok siyataljinin nedenidir. Bel fıtığını iyi anlamak için öncelikle diskin yapısını önceki videolardan hatırlayalım.  disk iki parçadan oluşmaktadır. İç kısımda yumuşak ve jelatinimsi nukleus pulposus etrafında bunur dış kısmı anullus fibrosa denlen yoğun kollajen liflerinden oluşan bir yapı var. Bu nukleus pulposus denilen çekirdek kısmı zırh gibi zarar. Disk iki omur kemiği arasında olur. omur kemiğin alt ve üst kıkırdaktan oluşan endplate ile fibrokartilaj bir eklem oluşturmaktadır. çok az harekete izin verir omurgaya gelen şokları absorbe eder. şimdi de bel fıtığa giden diskin yaralanma sürecine bakalım. Aşırı kuvvetler diski zorladığında diskte yaralanma olur. hasarlandığında yükleri tolere edemez burda hasarın artmasına neden olmaktadır. Disk hidrostatik bir yapı olarak çalışır. vucudun ağırlığına göre sıkıştırıldığında veya cevresindeki kaslar kasıldığında veya darbe geldiğinde Nucleeus pulposus basınç altında kalır ver yer değiştirir.Hidrolik basınça ile nukleus cevreye yayılarak yer değiştirir. anulos fibrosis kenarlarında bombeleşme olmaktadır. vertebral end platesler buna eşlik eder. Bu dejenerasyon dokularda hasarlanmaya neden olur.  Yüksek sıkıştırma veya tekrarlayıcı küçük sıkıştımalar vertebra endplatelarinde bozulmaya neden olur. Kıkırdak ve altındaki kemikte çatlaklara , bozulmaya neden olur.  En sık bilinen disk hasarı disk hernisi olarak bilinmektedir. arka tarafta olmaktadır. Bu yaralanma nukleus pulposus zayıf yerlerden normal merkezi yerinden anulos fibrasis zayıf yerlerinden dayandğında yada burayı aştığında  olmaktadır. Biyomekanik olarak omurganın üzerine yüklenme ve öne eğilmesiyle olmaktadır. Özelikle omurga tam fleksiyona ve bu hareketler devamlı devamlı yapılırsa burada çekirdek fibrosusu basınçlandırır ve zayıf olan bölgeyi arkaya doğru itirir ve burada bombeleşme olmaktadır.Dönme yada yana eğilme diskte daha çok strese neden olur ve çekirdek materyalin göçünü yönlendirir.  Örneğin omurga sıkışmış öne eğilmiş ve sağa dönerse fıtık sol arka dış kısımda olur. Ani kuvvetler varılığı sorunu artırır çünkü daha fazla stres ekler. jelatinimsi kısım annulus fibrosise ilerlerken yüksek yükler altında basınç alan yerler devam eden öne eğilme sıkıştırma ile kollajen lifleri yırtılabilir. lifler arasındaki bağların kopmasına ve nukleus pulposus buradan sızabilir.  Dört çeşit disk hernisi bulumaktadır. Protruzyon anuloz fibrosiz hasarlanıp incelmiştir ve burası balon olarak şişmektedir. Buranın büyüklüğüne bağlı olarak sinire baskı yaparak şikayetlere neden olmaktadır. Eğer çok büyükse sinirde hasar yapabilir. Ekstrusiyon nukleus pulposus anulus fibrosuzu aşıp dışarı çıkmıştır. Sekestre disk nuklueus pulposus kanala düşmüştür. Disk ile irtibatı kesilmiştir.  Bu disk materyalın devamlı sinir köklerine mekanik basıncı kimyasal reaksiyona neden olarak dokuların zedelenmesine neden olmaktadır veya nükler materyalin direk sinire teması sinirde ağrı olan inflamatuar cevaba katkı sağlayabilir. Fıtığın lokalizasyonu çok önemlidir ve en çok parasentral disk hernisi olmaktadır.Buradaki alan dar olduğu için sinir köklerine daha çok baskı yapar. bunun yanında b po buradaki posterior longitudinal ligament daah zayırtır.   Mesala  l4 -l5 diskte bir fıtık olsun l5  l5 sinire baskı yapacakturr. l4 siniri yukardan geçtiği için etklenmeycektir.çünkü bu omurga lkanalını l3- l4 formaenlerden terk edecektir. bu bacak arkasında orta veya şiddetli ağrıya neden olaçaktır. siyatik sinir ve elemanlarında ağrı olacaktır. 

 merhaba ve lomber omurga anatomi fonksiyonu ve siyatik sinirden bahsedeceğim. lomber omurga torakal ve sakrum arasında lokalizedir. lomber omurga 5 omurga ve 5 adet intervertebral diskten uluşmaktadır. Disk 2 omurga kemiği arasında yer almaktadır. Diskin alt ve üst kısmı omur cisim yüzeyi ile eklem yapar. fibrokartilaj bir eklem oluşturur ve küçük hareketlere izin verir. Disk omurga gelen büyük şokları absorbe eder. Disk iki kısma ayrılır. diski cepecevre saran kısım ve iç kısımda jelimsi kısımdan oluşur. Nucleus pulposuz su kollajen ve proteoglikanlardan oluşmaktadır. nukleus pulposusu saran annulus fibrosus kolajen fibrillerinden oluşmaktadır. Nukleus pulposus yer değiştirmesine neden olacak kuvvetlere direnir. hareket boyunca disk çeşitli kuvvete direnir. Omurganın biyomekaniğini anlatığımıza göre şimdi siyatik sinire bakalım. Siyatik sinir L4- S3 boyunca sinirlerin dallarından oluşmuştur. Pelvisi büyük siyatik foramenden terkeder. Priformis kasın altından hamstring kasları arasından devam eder. Aşağıda tibial ve yaygın fibuler dalla ayrılır. Bacak ve ayak için motor ve duyusal inervasyon sağlar. Bu sinirin veya buna katkıda bulunan sinirlerin yaralanması sinir ve dalları boyunca semptomlara yol açar.   Siyatik ve dallarının inflamasyonu ile oluşan semptomlar bütünüdür. Siyatik sinirin herhangi bir yerinde mekanik baskıya uğraması zaman zaman farklı yoğunluklarda elektrik çarpmış hissi oluşturan ağrılara ve duyusal bozukluklara neden olabilir. Halsizlik uyuşma karıncalanma ve motor defisit gibi. Disk üzerine aşırı ve tekrarlayıcı yükleri tolere etme kabiliyetini aşan kuvvet uygulandığında disk hasarı meydana gelir. Disk hidrostatik bir yapı gibi davranır. vücut ağırlığına göre  , kasların kasılmasıyla veya darbe yoluyla sıkıştırıldığında nukleus pulposus basınç altında kalarak yer değiştirir. Hidrolik kuvvetler sayesinde nukleus pulposus yer değiştirmesi annulus fibrosis  alt ve uç plakaların şişkinliğini artırır. Dokunun tekrarlayıcı yüksek sıkşması ile oluşan deformasyonu yaralanmaya neden olur. Omur uç plakaların bozulması kıkırdak ve altındaki kemiklerde çatlaklıklar oluşur. En yaygın olarak tanımlanan disk yaralanması disk hernisidir. Bu yaralanmalar nukleus pulposusta  merkezi normal konumdan annulus fibrosise doğru odaksal baloncuklara neden olur. Biyomekanik olarak spinal sıkışma ve fleksiyonun kombinasyonu özelikle lomber omurga tam fleksiyona yaklaşıyorsa ve bu hareketler tekrarlayıcı ise disk sıkışır. Bu senaryoda nukleus pulposus sıkışır arkaya doğru baloncuk yapar. Bunun yanında dönme ve yana eğilme disk üzerinde daha fazla strese neden olarak nükler materyalin göçüne neden olur. Bununla beraber omurga sıkıştığında , eğildiğinde ve sağa sola döndüğünde artar. Ani kuvvetlerin varlığı sorunu daha da şiddetlendirir. Nükler materyal annulus fibrosise doğru yol alırken  tekrarlayıcı sıkıştırma ve fleksiyon yüksek yükler altında yırtılabilir. liflerin arasındaki bağların kopması nukleus pulposusun aralarından sızmasına neden olur. temel olarak 3 disk hernisi tipi vardır. Yaşa ve yaralanma sonrası spinal kanal ve sinir köklerine ve intervertebral foramenlere mekanik basınç olmaktadır. Yaşla beraber disk yıpranmakta suyunu kaybetmekte ve catlaklıklar oluşur. Yükseklik kaybı sonrası ömür kemikleri birbirine yaklaşır intervertebral foramenler daralır. Posterior yapılarda ağırlık artıkça eklemde yıpranma ve kireçlenme olmaktadır. Disk yüksekliği düştükçe bunları bir arada tutan bağlarda gevşeme olmakta ve segmentler arasında zayıflık olmaktadır. Basınç altında omurga alt ve yüzeylerde faset eklemde kemik çıkıntılar oluşur eklem yüzeyleri genişler. Ligamentler gevşediği için katlanır alanı daraltır. Spinal stenoz ilerleyici sinir hasarına neden olur bazende siyatik ağrısına neden olur. Sinirler üzerindeki baskı omurganın geriye hareketi ile şidetlenebilir. Zaten intervertebral foramenleri çok daralttığı görülmüştür. Daha ilerlemiş lomber stenoz vakalarında geriye eğilme semptomları agreve eder. Genel olarak hasta uzun yürüdüğünde uzun süre oturduğunda şikayetleri artar. Priformis sendromu priformis derin yerleşimli kalça kasıdır. 2. 4. Sakral vertebralar arasında yer alır büyük siyatik foramenden geçerek  trokanter majore yapışır. Altından siyatik sinir geçer . Kasta spasm kontralsiyon hipertrofi ve kasta şişlik siyatik sinire baskı yaparak siyatik sinirde semptomlara neden olur. Sonuç olarak klasik siyatalji şikayetleri olur diğer nedenlere göre tanısı daha zordur. Peki priformis sendromu nasıl gelişir? Gerçek priformis sendromun önemli nadir nedeni yüzde 5-10 civarında siyatik ve priformis kasının anatomik varyasyonu ile ilgilidir. Bu vakalarda sinir kasın içinden geçmektedir. Yada anormal bir kasın iki başı arasında sinir basıya uğrayabilir. Bu sendromun yaygın bir nedeni aşırı kullanıma bağlı koşucularda olabilir. Priformis te fibrosis hipertrofi kasın sinire yapışması siyatik sinirin iritasyonuna neden etiyolojik nedenler olabilir.